Kto może kupić nieruchomość rolną?
Obrót ziemią rolną podlega w Polsce ograniczeniom przewidzianym w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego. Ustawa ta podlegała wielu zmianom w ostatnich latach, spośród których największe znaczenie mają: gruntowna nowelizacja z kwietnia 2016 roku wprowadzająca między innymi ograniczenie kręgu podmiotów uprawnionych do nabywania ziemi rolnej oraz istotna liberalizacja tych ograniczeń, która weszła w życie w czerwcu 2019 roku.
Zgodnie z nowelizacją rozszerzony został katalog przypadków, w których nie jest już wymagana zgoda dyrektora Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR) na nabycie nieruchomości rolnej przez podmiot inny niż rolnik indywidulany.
Obecnie zgoda ta nie jest wymagana na nabycie nieruchomości rolnej:
- o powierzchni mniejszej niż 1 ha (a nie jak to było przed nowelizacją o powierzchni do 0,3 ha),
- w wyniku postępowania egzekucyjnego i upadłościowego (co jest szczególnie ważne dla zapewnienia możliwości finansowania nieruchomości rolnych przez banki),
- w wyniku przekształcenia, łączenia lub połączenia spółek (co znacznie ogranicza formalności),
- przy znoszeniu współwłasności, podziale majątku wspólnego, po ustaniu małżeństwa oraz działu spadku (co stanowi znaczne ułatwienie przekazywania ziemi najbliższym).
Kolejną istotną zmianą jest wyłączenie stosowania przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego wobec nieruchomości rolnych:
- położonych w granicach administracyjnych miast,
- nabytych z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa jako przydomowe ogródki,
- w których grunty, oznaczone w ewidencji gruntów i budynków jako grunty pod stawami rybnymi, stanowią co najmniej 70% powierzchni nieruchomości.
Nowelizacja rozszerzyła również katalog osób spokrewnionych z rolnikiem, które mogą swobodnie kupować działki rolne, nawet te, które nie mają kwalifikacji do prowadzenia gospodarstwa, o rodzeństwo, rodziców i pasierbów.
Kolejną zmianą jest skrócenie z 10 do 5 lat okresu, w którym nabywca nieruchomości rolnej nie jest zobowiązany do prowadzenia na niej gospodarstwa rolnego, jak również okresu, w którym nabywca nie może zbywać nieruchomości ani oddawać jej w posiadanie osobom trzecim. Zgodę na zbycie takich gruntów obecnie może wydać dyrektor generalny Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa w drodze decyzji administracyjnej, a nie – jak to się wcześniej odbywało – sąd, co pozytywnie wpływa na długość postępowania i jego koszt.
Ponadto nowelizacja wprowadziła dodatkowe przypadki, w których obowiązek ten i jednocześnie zakaz zbywania nie będzie obowiązywał. Dotyczy to sytuacji nabywania nieruchomości rolnej przez osoby bliskie zbywcy, w wyniku spadkobrania, jak i w przypadku nieruchomości rolnej w granicach administracyjnych miast. W przypadku nabycia takiej nieruchomości, nie ma już obowiązku prowadzenia tam działalności rolnej ani nie obowiązuje zakaz zbywania.
Wprowadzone zmiany korzystnie więc wpływają na obrót nieruchomościami rolnymi.
Czy wprowadzone zmiany wpłynęły na średnie ceny użytków rolnych?
Tendencja wzrostowa cen gruntów utrzymuje się w Polsce od wielu lat. Po okresie stabilizacji obserwowanym na przełomie lat 2016 i 2017, rynek powrócił do umiarkowanych wzrostów cen.
Średnia cena użytków rolnych w Polce w II kwartale 2020 roku wynosiła 48 096 zł/ha- wzrosła o ponad 1,1 tys. zł w ciągu 6 miesięcy.
W II kwartale 2020 roku najwyższe średnie ceny gruntu ornego zostały odnotowane w województwie wielkopolskim- 63401 zł/ha, a najniższe w województwie podkarpackim 28613 zł/ha.